ISTORIJAT
ISTORIJAT
ISTORIJAT
ISTORIJATISTORIJAT SKIJANJA NA JAHORINI
Austrougarski period
Prvi objekat većeg kapaciteta na Jahorini je bila lovačka kuća izgrađena 1878. od strane Austrougarske buržoazije koja je lovila na Jahorini. Značajan korak na razvoju smučanja napravljen je 4. aprila 1905. godine, kada je u Sarajevu osnovan odjel Radničkog turističkog društva “Prijatelj prirode” kao ogranak društva “Die Naturfreunde”. Zimsko planinarenje, odnosno planinarenje uz upotrebu smučki postaje jedna od djelatnosti ovog naprednog društva, čije je, inače, samostalno djelovanje nastavljeno i po završetku prvog svjetskog rata. 1912. godine na je Jahorini izgrađena željeznička šumska pruga od Pala (829 m) do Poljica (1530 m) namjenjena za izvoz drveta. Ova pruga se dalje naslanjala na željeznički pravac Višegrad – Sarajevo, građen od 1901. do 1904. godine po naređenju cara Franje Josipa. Prvi svjetski rat prekinuo je aktivnosti prvih ljubitelja smučanja. No, sa završetkom ratnih razaranja, smučanje i smučari ponovo stupaju na scenu.
Period poslije Prvog svjetskog rata
Prva lovačka kuća je izgorila, a na njenom mjestu je izgrađen dom “Romanija” sa 60 ležaja, koji je 1922. godine takođe izgorio. 1923. godine, dolaze prvi ljubitelji prirodnih ljepota na planinu Jahorinu i donose prve skije. Te godine je napravljena zgrada hotela “Šator”. U hotelu je bilo oko 70 ležaja. Do hotela se dolazilo šumskim putem. Prvi drumski putni pravac ka vrhu Jahorine građen je duž trase pruge 1925. godine kada je general Đorđe Tomić za tu namjenu mobilisao vojsku i rezervu. Ovim putnim pravcem Fertineli je izvlačio drvenu građu sa Jahorine do 1936. godine. Po naređenju kralja Aleksandra, general Đorđe Tomić 1926. godine pravi zgradu Doma armije sa 80 ležaja. Godine 1933. u Sarajevu je osnovana prva samostalna smučarska organizacija pod imenom Ski-klub Sarajevo. Sve do rata 1941. godine, ovaj klub je činio značajne napore na unaprijeđenju do tada nepoznatog smučanja, kao i takmičenja u svim kategorijama. U ovom periodu odrađeno je međunarodno takmičenje u alpskim disciplinama na Jahorini. Iako su izgrađeni objekti nudili udoban smještaj, na Jahorinu su još uvijek navraćali znatiželjni posjetioci ili grupe koji su dolazili radi uživanja u prirodnim ljepotama planine sa manjim zadržavanjem. Teko je bilo sve do II Svjetskog rata kada su tada postojeći objekti uništeni i spaljeni.
ISTORIJAT
ISTORIJA SKIJANJA NA JAHORINI
Period poslije Drugog svjetskog rata
Poslije Drugog svetskog rata (1941-1945) obnovljeni su navedeni spaljeni objekti, a još 1947. godine na Jahorinu je dovedeno električno svjetlo. Izgrađen je podzemni kabal za struju i telefonske veze… i počinje izgradnja brojnih hotela: • 1950. godine napravljen je Sindikalni planinarski dom “Jahorina” sa 95 ležaja. • 1955. godine napravljen je dom “Košuta” sa 45 ležaja. • 1959. godine izgrađen je dom “Partizan” sa 120 ležaja. • 1960. godine izgrađena je vila “Bistrica” sa 44 ležaja. • 1961. godine napravljen je dom “Mladost” sa 94 ležaja. • 1975. godine napravljen je hotel “Jahorina” savremen komforan objekat sa 320 ležaja. Te iste godine dom “Košuta” je više neupotrebljiv, a vila “Bistrica” je izgorila 1974. godine Nakon II svjetskog rata omladina je već 1945. godine izgradila put od Trebevića i Pala sve do Rajske doline.
ISTORIJATŽIČARE I SKI LIFTOVI
Prva žičara je dovršena i otvorena 29.11.1952. godine. Ona počinje na polaznoj stanici od hotela “Jahorina” sa nadmorske visine 1660m i ide do vrha 1885m na Goloj Jahorini. Dužina žičare iznosi 1050m, tip je jednosjed sa 102 sjedišta kapaciteta 360 putnika na sat. Od polazne stanice do vrha vožnja traje 8 minuta. Žičarom je prvo upravljao Smučarski savez BiH od 29.11.1952. do 26.11.1958. godine kad je pripala Gradskom saobraćajnom preduzeću Sarajevo.
Pored žičare su postojale smučarske staze dužine 3660m. Staza se spušta od vrha Šatora (1885m/nv) na Goloj Jahorini, preko Rajske doline do Kadine vode – Vrprača 1000 m/nv. Ove staze služe za smučanje običnih smučara i za evropska takmičenja u sportovima na snijegu. Odozdo od završne stanice kod Kadine vode vraćalo se žičarom Tri do žičare Jedan i tu nastavljalo ka Goloj Jahorini.
Druga žičara je dovršena i otvorena 1965. godine. Ona počinje na polaznoj stanici Poljice sa nadmorske visine 1530m i ide do 1908 m/nv na Začarane dvore ispod Ogorjelice. Dužina žičare iznosi 1641m, tip je jednosjed sa 148 sjedišta kapaciteta 360 putnika na sat. Od polazne stanice do vrha vožnja traje 12 minuta. Žičarom upravlja Gradsko saobraćajno preduzeće Sarajevo.
Duž žičare su i smučarske staze koje nisu namjenjene za takmičenja. Staza od Gole Jahorine do Poljica je dužine 3000 m.
Treća žičara je dovršena i otvorena 14.01.1971. godine. Ona počinje na polaznoj stanici od hotela “Jahorina” sa nadmorske visine 1660m i spušta se do 1329m/nv u mesto Ževnje – Vrprača. Dužina žičare iznosi 1241m, tip je jednojsed sa 138 sjedišta kapaciteta 100 putnika na sat. Od polazne stanice do vrha vožnja traje 10 minuta. Žičarom upravlja Gradsko saobraćajno preduzeće Sarajevo.
Pored žičare prolaze spust i veleslalom staze, i žičara je upravo napravljena za takmičenja na snijegu na dugim stazama, s Gole Jahorina do Vrprače
Žičare rade od prvog snijega u novembru do posljednjeg u maju. Da ski staze nisu bile dobro sređene svjedoči i konstatacija autora da je: Smučarske staze na Jahorini treba očistiti od stijena i panjeva, posuti zemljom, poravnati i posijati planinsku travu. Samo na takvim stazama se može skijati i na 5-10 cm debljine snega, a time bi se i produžila sezona smučanja.
Ski lift u Rajskoj dolini dovršen je i otvoren 1972. godine (Podatak Radoslava Džordže, predsjednika Sarajevskog smučarskog kluba) Ovaj ski lift počinje na plaznoj stanici u Rajskoj dolini na 1655 m/nv i ide do vrha 1855 m/nv na Krvavim lokvama. Dužina ski-lifta iznosi 655 m, a visinska razlika 200m. Kapacitet mu je 700 osoba na sat. Ski liftom upravljaju Sarajevski smučarski klub i uprava doma “Mladost”.
Ski lift kod doma “Partizan” dovršen je i otvoren januara 1976. godine (Podatak Paje Đokanovića, upravnika doma Partizan). Polazna stanica lifta je kod doma Partizan na 1660 m/nv, a ide do 1800 m/nv iza Oštre glave na Goloj Jahorini. Dužina ski lifta iznosi 450 m, kapacitet je 600 osoba na sat. Ski lift je tipa sidro i vuče po dvojicu smučara. Ski liftom upravljaju Smučarsko planinarsko društvo “Jahorina”-Sarajevo i uprava doma “Partizan”.
Sa obje strane lifta postoji uređena ski staza sa dva spusta lijevo i desno prema domu Partizan. Dužina staze je 450 m koliko i dužina ski lifta.
Te 1976 godine u izgradnji je “jednoužetna dvosjeda kružna žičara” sa dužinom trase 1320m a locirana je zapadno od žičare jedan na blago nagnutom platou kod velike krivine na Ogorjelici. U planu je bila i izgradnja ski liftova za djecu kao i žičara Pale-Jahorina.
Od 1971 godine na Jahorini je posvećena posebna pažnja uređenju planine, objekata i žičara a prema uzoru na međunarodne ski centre sa težnjom da Jahorina postane pravi zimski Sportsko-rekreacioni centar. Polovinom januara 1971. na Jahorinu stiže prva specijalna mašina za nabijanje i ravnanje smučarskih staza i daje jedan nov i izvjestan kvalitet snježnim terenima Jahorine.
Tih sedamdesetih godina na Jahorini su verifikovane smučarske staze od strane Svjetske smučarske federacije – FIS i to Staza za SPUST dužine 3500m, sa visinskom razlikom 887m. Početak je na Goloj Jahorini 1777 m/mv a cilj u Vrprači na 1090 m/nv. kao i Staze za VELESLALOM i SLALOM. Svake sezone se na Jahorini održava 4-5 značajnih takmičenja sa prosječnim učešćem po 100 takmičara. Jahorina je bila organizator Evropskog i Svjetskog omladinskog kriterija u smučanju, što je tada predstavljalo veliku afirmaciju planine.
Značajnija međunarodna takmičenja održana na Jahorini:
– 1957. godine III Omladinski šampionat alpskih zemalja
– 1974. godine u januaru III Evropski omladinski kriterij a zahvaljujući Jahorini te iste godine je održan Svjetski šampionat u spustu
– 1975. godine u januaru Evropski kup za muškarce, kao i Svjetsko prvenstvo za žene “Zlatna lisica” jer te godine na mariborskom Pohorju nije bilo snijega.
– 1977. godine u kalendar FIS-a je uvršteno takmičenje Evropskog kupa na Jahorini.
ISTORIJATOlimpijske igre na Jahorini
Sarajevo i Jugoslavija su od 08. do 19. februara 1984. godine bili domaćin XIV Zimskih olimpijskih igara. Taj festival mladosti i sporta ušao je u istoriju olimpijskog pokreta ne samo po mnogim rekordima koji su zabilježeni na takmičenjima, već i po onima koji su postignuti mnogo prije istinskog početka prvih zimskih olimpijskih igara održanih u ovom dijelu Evrope. godinu dana prije svečanog otvorenja XIV ZOI izgrađeni su svi potrebni objekti za njihovo održavanje, što znači da je ukupno realizovano 167 glavnih i više od 400 pomoćnih projekata. Za učešće na XIV ZOI prijavile su se reprezentacije 49 olimpijskih nacionalnih komiteta, što je bio do tada rekordan broj u istoriji zimskih olimpijskih igara uopšte. U Sarajevo je stigao rekordan broj učesnika – sportista i njihovih pratilaca – više od 2500. Sarajevska olimpijada je postala pokretač razvoja zimsko – sportskog i kontinentalnog turizma u regionu. Domaćin takmičenja na Zimskim olimpijskim igrama su bili Jahorina, Bjelašnica, Igman, Trebević, Čvrsnica i drugi planinski masivi na užem i širem sarajevskom području, kao i grad Sarajevo. U izgradnju objekata i infrastrukture na Jahorini za Olimpijske igre uloženo je ukupno 36.631.125 DEM (njemačkih maraka). Na Jahorini su organizovana takmičenja u veleslalomu, slalomu i spustu za žene.
13. februara 1984. godine na Jahorini je organizovana prva olimpijska trka u veleslalomu. Veleslalom je bila prva trka Alpskih disciplina koja je održana na Olimpijskim igrama u Sarajevu 1984. godine. Bile su ovo prve Olimpijske igre, gdje se muška i ženska takmičenja nisu održavala na istim stazama. Muški veleslalom, spust i slalom su održani na Bjelašnici. Dan održavanja – ponedjeljak, vrijeme je bilo promjenljivo oblačno, a staza dobro pripremljena i nakrcana publikom. Staza “Olimpijski veleslalom” i danas nosi isto ime. Trku je nadgledao i sudio veliki broj Paljana, koji su bili najbrojniji na Olimpijadi. Ljudi iz Pala su dali veliki doprinos u dovođenju Zimskih olimpijskih igara u Sarajevo, zahvaljujući sportskim uspjesima, ali i odličnoj sposobnosti da organizuju brojna takmičenja koja su prethodnih godina održana na Jahorini. Trka je ostala zapamćena po velikom uzbuđenju i odličnom rezultatu dvije Amerikanke. Trijumfovala je Debbie Armstrong, ispred favorizovane Christin Cooper. Treća je bila Francuskinja Perrine Pelen. Na trci su učestvovale i četiri Jugoslovenke. Najuspješnija je bila Andrea Leskovsek, koja je trku završila na 16. poziciji. Trka je ostala još zapamćena po nekoliko izletanja sa staze, na svu sreću, sve se dobro završilo. Dodjela medalja je organizovana na platou ispred Skenderije u Sarajevu. Olimpijske igre u Sarajevu 1984. godine su bile najbolje organizovane igre do tada.
ISTORIJAT
ISTORIJA SKIJANJA NA JAHORINIOlimpijske igre na Jahorini
16. februara 1984. godine je održan spust. Dan prije je na Jahorini bio trening, koji je rađen pod gustom maglom. Međutim, četvrtak je donio razvedravanje. Spust je vožen na stazi “Olimpijski spust” koja i danas nosi isto ime. Najbrže su bile takmičarke iz Švajcarske. Michela Figini je trijumfovala rezultatom 01:13:36. 5 stotinki sporija je bila njena zemljakinja Maria Walliser, dok je bronzu uzela čuvena Olga Charvatova iz Čehoslovačke sa 17 stotinki zaostatka za vodećom. U trci nije učestvovala nijedna takmičarka iz Jugoslavije.
17. februara 1984. je održan slalom. Slalom je vožen na najkraćoj jahorinskoj stazi “Olimpijski slalom” koja se i danas najčešće koristi. Petak je ponovo vratio veliku maglu, pa je trka bila otežana. Zlato je osvojila Italijanka Paoletta Magoni rezultatom 01:36:47, druga je bila Perrine Pelen iz Francuske sa rezultatom 01:37:36, a treća Ursula Konzett iz Lihtenštajna – 01:37:50. Najbolja Jugoslovenka je bila Mateja Svet, koja je trku završila na 15. poziciji. Trka je ostala poznata po čak 17 izletanja u prvoj vožnji, među kojima je bila Anja Zavadlav, i 4 izletanja u drugoj vožnji, među kojima je bila još jedna Jugoslovenka Nuša Tome.
SMUČARSKO - PLANINARSKO DRUŠTVO "JAHORINA"
Osjećajući potrebu da se pripadnici JNA i članovi njihovih porodica, kao i rezervne vojne starješine organizovanije bave smučanjem, 12.11.1950. godine osnovan je Smučarski klub “Jahorina” – Doma JNA u Sarajevu. U prvoj godini postojanja učlanjeno je 800 članova, od čega se oko 200 aktivno bavilo smučanjem. Smučarski klub “Jahorina” je novembra 1951. godine pripojen Sportskom društvu “22. decembar”. Na godišnjoj skupštini Sportskog društva, novembra 1954. godine, klub se ponovo osamostaljuje i dobija naziv Smučarsko planinarsko alpinističko društvo JNA “Jahorina”.
Ideja o izgradnji smučarsko-planinarskog doma na Jahorini prihvaćena je na godišnjoj skupštini 1957. godine. Članovi društva dobrovoljnim radnim akcijama su izgradili dom “Partizan” na Jahorini i otvorili ga 22. decembra 1959. godine.
Iste godine SPD Jahorina je dobilo društvene prostorije u domu JNA. Društvo je tada imalo preko 800 članova.
- godine formirana je takmičarska ekipa smučara omladinaca. Društvo je jedan od predlagača organizovanja smučarskog “Jahorinskog kupa”, a takođe i organizator planinarskog orijentacionog takmičenja “Jahorinske staze”, koje je postalo tradicionalno. Svake godine organizuje planinarski pohod “Igmanski marš”.
Ovo društvo je dalo krupan doprinos u razvoju smučarstva i planinarstva u Sarajevu i Bosni i Hercegovini uopšte. Društvo je dobilo mnogo nagrada i priznanja za svoj rad.
1962. godine organizacija “Jahorinskog kupa” bila je povjerene ovom društvu. Društvo organizuje smučarske kurseve za početnike na kojim je od svog osnivanja do januara 1976. osposobilo oko 3000 mladih smučara.
SPD “Jahorina” izgradilo je dobrovoljnim radnim akcijama ski lift kod doma “Partizan” na Jahorini i pustilo ga u rad 1976. godine.
Podaci dobijeni od Riste Kurilića i Milivoja Nikolića, tadašnjih potpredsednika Smučarsko – planinarskog društva “Jahorina” Sarajevo.
